Waarom kunst in de bibliotheek?

Utrechters kennis laten maken met kunst en cultuur is een van de vijf wettelijke functies van de bibliotheek. Dat doet Bibliotheek Utrecht op verschillende manieren, bijvoorbeeld door het programmeren van film, theater, dans en muziek. En door ruimte te bieden aan beeldende kunst, zowel met tijdelijke exposities als met permanente kunstwerken.

De kunstcommissie

Om een goede selectie van verschillende kunstwerken te maken heeft de bibliotheek in 2018 een kunstcommissie in het leven geroepen met specialisten op het gebied van kunst. Deze commissie bestaat uit voorzitter Bart Rutten - directeur Centraal Museum Utrecht, Fleur Junier - conservator, Frank Koolen - beeldend kunstenaar en intendant Annelou Evelein - urban curator. Zij schreven de opdracht uit en startten de selectieprocedure met een longlist van 100 Utrechtse kunstenaars. Daaruit selecteerden ze de vijf kunstenaars, zowel landelijk en internationaal bekend als aanstormend talent. In Bibliotheek Neude hebben zij nu een permanent podium voor hun kunstwerken.

Maarten Baas

Maarten Baas is een autonoom ontwerper en wordt gezien als één van de invloedrijkste Nederlandse ontwerpers van het begin van de 21e eeuw. Hij wordt vaak beschreven als een 'auteur-ontwerper', waarvan zijn werken op de grens tussen kunst en design liggen. Zijn werken bevinden zich in grote museumcollecties, zoals het Museum of Modern Art in New York en het Rijksmuseum in Amsterdam. Voor de Bibliotheek Neude maakte hij Intellectual Heritage. Dit lichtkunstwerk is geïnspireerd op de architectuur van het gebouw én op de nieuwe functie ervan als bibliotheek. Daarnaast verbindt het op een bijzondere manier de drukte van het plein met zijn horeca, vele festivals en vrolijkheid met de relatieve rust en het meer ingetogene dat een bibliotheek vaak uitstraalt. Daarbij combineert Maarten Baas de vluchtige reclamevorm met de intellectuele inhoud. Hij speelt ook met de contrasten tussen de strakke lijnen van het pand en de speelse lijnen van het kunstwerk, tussen het ‘gesloten’ gebouw en het open en uitnodigende kunstwerk. 

Jan Willem Deiman

Jan Willem Deiman ontwerpt op het Fenicisch alfabet geïnspireerde hangende sculpturen. Hiermee verbeeldt hij de verandering van tekens en symbolen, waarbij de lange verticale lijnen de hoge ruimtes van de Bibliotheek Neude benadrukken en het alfabet een duidelijke en abstracte link naar de taal is. De 200 stuks hangende sculpturen zijn op vier plekken in het gebouw te zien. Belangrijk is dat de sculpturen als oriëntatie werken in zo’n groot gebouw. Met zijn kunstwerk wil Deiman de bezoeker laten verwonderen door hen stap voor stap mee te nemen in het ontdekken waar die vormen voor staan. In 2018 werd hij genomineerd voor de K.F. Hein Stipendium en hij exposeert in binnen- en buitenland.

Frank Halmans

Kunstenaar Frank Halmans werkt regelmatig met architectuur en wonen als thema en ontwierp speciaal voor de jeugdafdeling een boekenkast in de vorm van een huis. Een 4.40 meter hoog speelhuis om in te wonen, De wanden bestaan volledig uit boekenplanken met hangende boeken. Halmans speelt met het contrast tussen binnen en buiten en het is aan de jonge bezoekers om dit binnen zijn object verder te ontdekken. Fantasierijk, poëtisch en beetje surreëel: boeken die hangen en een lantaarnpaal die een eigen wil lijkt te hebben. Ook maakte Halmans een sokkel voor nijntje, waar de allerkleinsten worden uitgenodigd er van alles in te ontdekken. In 2015 heeft hij in opdracht van het Mondriaanhuis in Amersfoort het Monument Mondriaan gemaakt.

Daan Paans

Daan Paans gaat in zijn werk uit van de Löwenmensch sculptuur, een ca. 38.000 jaar oud half mens half leeuw standbeeldje. Paans verwerkt dit beeld in foto’s, 3D sculpturen en textiel. Zijn fascinatie voor de sculptuur zit hem vooral in de vorm die heel vaak terug komt in verschillende tijden en culturen, maar ook in onze hedendaagse tijdsgeest. Paans heeft een beeldverzameling gemaakt die de Leeuwmens in verschillende tijdsgeesten toont. Daarnaast maakt hij een 3D geprinte sculptuur dat is samengevoegd uit verschillende en bestaande 3Dmodellen: een digitale afbeelding van de Leeuwenmens, Sekhmet (een godin uit de Egyptologische mythologie) en van Tigris uit de animatiefilm Kung Fu Panda. Paans wil de bezoeker van de reisafdeling van de bibliotheek prikkelen om na te denken over de complexe samenkomsten van invloeden die de dingen maken zoals ze zijn, hoe het verre verleden zich in het heden manifesteert en hoe reizen weer tot nieuwe mondiale kruisbestuivingen leidt. Hiermee geeft hij je een andere kijk naar het reizen naar andere landen en culturen. In 2013 werd hij genomineerd voor de Foam Paul Huf Award en in 2016 was hij Foam Talent 2016.

Jop Vissers Vorstenbosch

Wat de bezoeker bij het indrukwekkende vijf bij vijf meter lichtkunstwerk van de jonge kunstenaar Jop Vissers Vorstenbosch ziet, is afhankelijk van de invalshoek. Jop: “Het kunstwerk heeft grofweg gezien drie punten. Frontaal kijk je tegen de schildering aan. Zo krijgt de kijker een helder beeld van de kleurvlakken. Aan de zijkant vertroebelt de schildering juist door de lamellen, waardoor er een soort 3D werking ontstaat. En van de achterkant ziet het werk er bijna traditioneel uit als een glas-in-lood raam”. Door het schilderkunstige proces waarbij laag over laag opgebracht is op flixiglas zal het perspectief elke keer een totaal nieuw beeld en een andere uitstraling opleveren. Deze drie elementen werken samen en hierdoor is het kunstwerk direct verbonden met de beweging van de toeschouwer. In 2016 kreeg Jop een bijdrage Jongtalent van het Mondriaan Fonds.

Foto Maarten Baas door Maarten Noordijk (©), foto Jan Willem Deiman, Frank Halmans, Daan Paans en Jop Vissers Vorstenbosch door Nina Slagmolen (©).